เฮมพ์ (Hemp) หรือกัญชง จัดเป็นพืชเส้นใยที่มีคุณภาพ มีคุณสมบัติยืดหยุ่น ทนทาน แข็งแรง ให้เส้นใยที่ยาว นำไปใช้ประโยชน์ได้ทุกส่วน เช่น เปลือก/เส้นใยทำผลิตภัณฑ์สิ่งทอ แกนลำต้นทำวัสดุก่อสร้าง เมล็ดมีคุณค่าทางโภชนากรสูงทำผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องสำอาง และใบสามารถสกัดทำเป็นยารักษาโรค ทำให้มีการใช้ประโยชน์กันมานานและมีการวิจัยและพัฒนามากมาย ปัจจุบันมีประเทศต่างๆ มากกว่า 30 ประเทศทั่วโลกผลิตเฮมพ์ เชิงอุตสาหกรรม (Industrial hemp)
สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ได้พระราชทานพระราชเสาวนีย์ ในโอกาสที่ทรงเสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมราษฎรชาวเขาในพื้นที่ภาคเหนือ ทรงมีพระราชประสงค์ให้มีการศึกษา ส่งเสริม และสนับสนุนให้ราษฎรชาวเขาปลูกเฮมพ์เพื่อใช้สอยในครัวเรือนและจำหน่ายเป็นอาชีพเสริม เนื่องจากเฮมพ์จัดเป็นพืชเสพติด ชาวบ้านปลูกก็ผิดกฎหมาย ทางมูลนิธิโครงการหลวงและสถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน) ได้เริ่มศึกษาวิจัยและพัฒนาเฮมพ์ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2547 เป็นต้นมา โดยในช่วงแรกให้ความสำคัญกับการวิจัยพัฒนาข้อมูลพื้นที่ฐานของเฮมพ์ โดยเฉพาะมุ่งคัดเลือกพันธุ์เฮมพ์ให้มี THC (Δ9-tetrahydrocannabinol) หรือสารเสพติดต่ำ เพื่อให้แตกต่างจากกัญชา มูลนิธิโครงการหลวงและสถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน) ได้ขึ้นทะเบียนพันธุ์เฮมพ์หรือกัญชงต่อกรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เมื่อวันที่ 10 ตุลาคม 2554 จำนวน 4 พันธุ์ คือ พันธุ์อาร์พีเอฟ1 (RPF1) พันธุ์พันธุ์อาร์พีเอฟ2 (RPF2) พันธุ์ RPF3 และ พันธุ์ RPF4 ซึ่งเฮมพ์ทั้ง 4 พันธุ์ ได้รับการคัดเลือกพันธุ์ด้วยวิธีการคัดเลือกรวม (Mass selection) ระหว่างปี พ.ศ. 2551-2554 มีลักษณะทั่วไปเหมือนกันคือมีดอกแยกเพศ ดอกเพศผู้และเพศเมียอยู่คนละต้น (Dioecious plant) รากเป็นระบบรากแก้ว มีกิ่งก้านมากเมื่อปลูกห่าง (1.0 x1.0 เมตร) และมีจำนวนกิ่งลดลงเมื่อปลูกถี่ (0.1 x 0.1 เมตร) ใบเป็นใบเดี่ยวรูปฝ่ามือมีแฉกจำนวน 3-9 แฉก เป็นพืชขยายพันธุ์ด้วยเมล็ดลักษณะเมล็ดเป็นรูปทรงรีคล้ายลูกรักบี้ ผิวของเมล็ดเรียบเป็นมัน มีลายประสีน้ำตาล และมีลักษณะเด่นของพันธุ์ ดังนี้
ลักษณะเด่น | พันธุ์ RPF1 | พันธุ์ RPF2 | พันธุ์ RPF3 | พันธุ์ RPF4 | |
---|---|---|---|---|---|
1. | ปริมาณสาร THC เฉลี่ย (% โดยน้ำหนักแห้ง) | 0.3 | 0.3 | 0.3 | 0.3 |
2. | ปริมาณสาร CBD เฉลี่ย (% โดยน้ำหนักแห้ง) | 0.5 | 0.5 | 0.5 | 0.5 |
3. | เมล็ด - ความกว้างเฉลี่ย (มิลลิเมตร) - ความยาวเฉลี่ย (มิลลิเมตร) - ความหนาเฉลี่ย (มิลลิเมตร) - น้ำหนัก 1,000 เมล็ด เฉลี่ย (กรัม) |
4.47 5.11 3.75 34.20 |
4.11 4.89 3.52 30.87 |
4.50 5.21 3.86 34.40 |
4.49 5.13 3.69 30.93 |
4. | ความสูงต้นเฉลี่ย (เมตร) | 3.16 – 4.67 | 2.65 – 4.90 | 2.81 – 5.40 | 2.73 – 4.42 |
ลักษณะต้นและเมล็ดเฮมพ์
เฮมพ์ทั้ง 4 พันธุ์นี้ จัดเป็นพันธุ์เฮมพ์ที่ขึ้นทะเบียนพันธุ์ครั้งแรกของประเทศไทย และจะเป็นประโยชน์ในการนำไปผลิตสำหรับการส่งเสริมแก่เกษตรกรอย่างถูกต้องตามกฎหมายต่อไป